- Gegevens
De stedenbouwkundige ontwikkeling van historisch Willemstad
Op 15 september was er in het auditorium van het Nationaal Archief een lezing door de heer Michael A. Newton met als onderwerp “De stedenbouwkundige ontwikkeling van historisch Willemstad.”
We komen allemaal regelmatig in Punda of Otrobanda. Maar hebben we ons weleens afgevraagd hoe de oude stad is ontstaan? Hoe zag de St. Annabaai en omgeving er zo’n 5 eeuwen geleden uit? Michael Newton schetste aan de hand van oude kaarten, tekeningen en foto’s een beeld van de stedelijke ontwikkeling van historisch Willemstad vanaf de 17e eeuw tot heden.
Er kwamen vele uitbreidingsplannen ter sprake, waarvan een deel wel en een deel nooit werd uirgevoerd. Of slechts ten dele, zoals de muur rondom het gebied dat nu als Wilhelminaplein bekend staat. Grote veranderingen in de twintigste eeuw waren het ontstaan van het Helfrichplein, het dempen van het Rifwater en stukken van het Waaigat en de aanleg van de op- en afritten van de Julianabrug.
Michael A. Newton studeerde Bouwkunde aan de Technische Universiteit Delft. Na afronding van zijn studie in 1987 kwam hij terug naar Curaçao waar hij vijf jaar werkte bij de DROV, vooral aan het opzetten van een monumentenbeleid voor het eiland. Sinds 1993 is hij als restauratie architect werkzaam bij de Stichting Monumentenfonds Curaçao. In januari 2015 richtte hij zijn eigen adviesbureau op: ‘Newton Heritage Consulting BV‘. In 1995 was hij medeoprichter van de Vrienden van het Archief.
Na afloop werd de spreker niet alleen voor deze lezing bedankt, maar ook voor de vele andere activiteiten, die stuk voor stuk werden genoemd, die hij in de afgelopen 20 jaar voor De Vrienden heeft verzorgd. Daarna was er weer gelegenheid om op de patio na te praten.
- Gegevens
Dolf Henkes, doet de hemel open en wordt verduisterd
Op dinsdag 21 april 2015 werd een lezing gegeven door onze Vriend Rien te Hennepe met als titel “Dolf Henkes, doet de hemel open en wordt verduisterd”.
In deze zeer interessante lezing werd ingegaan op het leven en de werken van Dolf Henkes. Henkes is op Curaçao vooral bekend van de wandschilderingen in de kapel van het Sint Elisabeth Hospitaal en in het oude stationsgebouw op Hato. Maar het blijkt dat hij tijdens zijn periode op Curaçao nog veel meer – prachtig - werk heeft gemaakt en ook op schilderijen die later zijn gemaakt komen de invloeden van Curaçao terug. Ook verschillende personen werden geportretteerd, zoals pater Hulshof en het echtpaar Kasteel. Het herdenkingsboek ter gelegenheid van 100 jaar Sint Elisabeth Gasthuis bevat een aantal prachtige prenten van hem.
Tijdens de lezing, met veel beeldmateriaal, zagen we hoe de eerste wandschilderingen in de kapel waren: bijzonder was het dat de Christusfiguur geschilderd was rond het kruisbeeld dat daar toen hing. Helaas moest Henkes deze muurschildering in 1977 wijzigen, omdat het houten kruisbeeld volledig door termieten was vernield. Maar ook andere kunstenaars die in die periode aan het werk waren werden genoemd. Zoals Lou Asperslagh die de glas-in-lood ramen in de kapel van het ziekenhuis heeft vervaardigd en Joep Nicolas die het glas-in-lood raam boven in de hal heeft gemaakt, maar ook de prachtige granieten vloer in deze hal werd door hem ontworpen.
De aanwezigen hebben kunnen genieten van een fijne lezing met mooie beelden.
- Gegevens
De vele gezichten van de Handelskade
Op 3 maart hield de curator van het Punda museum, de heer Jorge Miguel Cuartas de Marchena de Chumaceiro, een diapresentatie in het auditorium van het Nationaal Archief. Deze avond werd door onze stichting georganiseerd voor Vrienden en genodigden en trok een volle zaal.
Na de succesvolle tentoonstelling 'La Boutique del Caribe' in juli 2014 in Landhuis Bloempot, heeft de heer Cuartas de Marchena de tentoonstelling verplaatst naar het “Punda Museum” op het Gomezplein.
Op deze avond gaf hij uitleg over het Museum en de doelstellingen van de Stichting “Punda Then and Now”. Na deze introductie volgde de diapresentatie en informatie over de panden die sinds 1900 aan de Handelskade hebben gestaan en welke in de loop der jaren zijn vernieuwd. Aan de hand van vergelijkende beelden kon per pand het verschil tussen toen en nu worden gezien. Van de panden zoals die in 1900 aanwezig waren zijn slechts enkelen vrijwel ongewijzigd gebleven. De meesten werden in de twintigste eeuw ofwel gesloopt en door nieuwbouw vervangen ofwel rigoreus verbouwd.
Tijdens en na de presentatie werden er vele vragen gesteld en kwam er aanvullende informatie uit de zaal.
Na afloop was er op de galerij ruime gelegenheid om na te praten onder het genot van een drankje.
- Gegevens
Opwaartse sociale mobiliteit op Curaçao in de 19-de en 20-ste eeuw
Op dinsdag 4 november was er over dit onderwerp een lezing in het Nationaal Archief door de heer Drs. Ronald Donk.
Ronald Donk (Aruba 1945) is historicus en was van 1967-1980 onderwijzer en docent voortgezet onderwijs op Aruba en in Nederland. Hij vervulde van 1980-2007 de functie van hoofddocent geschiedenis aan de Hogeschool Windesheim te Zwolle. Hij publiceerde onder andere over migranten in Nederland, enkele gouverneurs van Curaçao en over het Curaçaose onderwijs in De Archiefvriend. Tevens schreef hij meerdere leerboeken geschiedenis voor Nederlandse en Antilliaanse leerlingen. Dit was zijn vierde lezing voor de Vrienden van het Nationaal Archief Curaçao.
Na de inleiding door onze voorzitter werd er door de heer Donk aan de hand van zeer bekende en minder bekende landskinderen uit achterstandsgroepen gezocht worden naar bevorderende en belemmerende factoren van opwaartse sociale mobiliteit in de context van de eigentijdse maatschappelijke ontwikkelingen. Hoe was het bijvoorbeeld mogelijk dat ex-slaven onderwijzer(es) werden, kleurlingen uiteindelijk hoge functies in het land verwierven, arme blanken hoger op de maatschappelijke ladder terechtkwamen en meisjes van verschillende afkomst maatschappelijk toch succesvol waren?
Eén van zijn conclusies was, dat de samenleving niet zo statisch was als eerdere historici beweerden, maar voor de (arme) blanken, een kleine groep vrouwen en (lichtgekleurde) kleurlingen waren er door hun opleiding en ondernemingszin mogelijkheden tot sociale stijging in het onderwijs en de economische sector (periode 1816-1916).
Aan het einde van de lezing werd de discussie gestart met de vraag "Is collectieve sociale mobiliteit op Curaçao mogelijk?"
Na afloop was er gelegenheid om onder het genot van een drankje na te praten op de patio.
- Gegevens
De Tweede Wereldoorlog op de Antillen
Op maandag 5 mei organiseerde onze Stichting in het Nationaal Archief een lezing door de heer Jos Rozenburg, getiteld:
Curaçao in de Tweede Wereldoorlog.
De heer Rozenburg woonde van 2005 tot 2008 op Curaçao en was Hoofd Operaties bij de Commandant Zeemacht in het Caribisch gebied en was ook Consul voor de Oorlogsgravenstichting op de Antillen en Aruba. In 2008 heeft hij voor de Vrienden een lezing verzorgd.
Hij had toen inmiddels zo’n twee jaar onderzoek verricht naar de namen van de Antilliaanse gevallenen tijdens de Tweede Wereldoorlog om te weten wie die personen waren en hoe zij omgekomen waren. Het bleek dat op de oorlogs-monumenten in de Antillen de namen van 37 Antilliaanse slachtoffers ontbraken. Op zoek naar meer gegevens werd zijn onderzoek uitgebreid naar onder andere de aanvallen van Duitse onderzeeboten op Curacao en Aruba, maar ook op de schepen in de Caraibische Zee, de oorlogshandelingen op en rond de eilanden en de Geallieerde verdediging van de Franse, Engelse en Amerikaanse troepen. Helaas zijn stukken van en over de Tweede Wereldoorlog op Curaçao, die overigens niet bij het Nationaal Archief liggen, niet altijd beschikbaar of goed toegankelijk. De heer Rozenburg heeft daarom ook veel onderzoek gedaan in de oorlogsarchieven in De Haag, Washington en Londen.
Op 4 en 5 mei was de heer Rozenburg op Curaçao onder meer in verband met de presentatie van zijn boek “De Antillen in de Tweede Wereldoorlog”, waarbij zowel het boek als al het onderzoekmateriaal aan het Nationaal Archief overhandigd werden. Het Archief is hier zeer erkentelijk voor en ook de Vrienden zijn erg blij dat deze stukken nu beschikbaar komen. Het boek is het resultaat van acht jaar onderzoek in de nationale archieven van Curaçao, Aruba, Nederland, Duitsland, Engeland en de Verenigde Staten en gaat over de Tweede Wereldoorlog op en rond de Antilliaanse eilanden.
In zijn lezing voor een volle en aandachtig luisterende zaal ging de heer Rozenburg in op de oorloghandelingen op en rondom Curaçao en vertoonde hij een Duitse en en Britse film van het Polygoon journaal. Ook kwam de vondst van de aangelande en niet ontplofte torpedo bij Rif, de mislukte aanval op Bullenbaai en de stranding van de USS Erie bij Piscadera aan de orde.
Als dank voor de vele hulp die hij tijdens zijn onderzoek van hen had ontvangen werd aan een viertal onderzoekers elk een exemplaar van het boek overhandigd.
Na afloop werd er onder het genot van een drankje nagepraat op de overvolle galerij.
- Gegevens
Maritieme archeologie
Op 24 september 2014 organiseerde De Vrienden een lezing in het Nationaal Archief door de heer drs. François van der Hoeven over Maritieme archeologie op Dominica en Sint Kitts.
De sociaal geograaf François van der Hoeven was in de jaren zeventig leraar op het Peter Stuyvesant College en werkzaam op Sint Maarten in de jaren tachtig en negentig. Sinds 1995 woont hij weer op Curaçao en is actief in de Stichting Maritieme Archeologie Curaçao (STIMACUR) en de Werkgroep Archeologie Curaçao.
Eerder dit jaar was Van der Hoeven met een team van STIMACUR op Dominica en op Sint Kitts waar onderzoek werd gedaan naar oude ankerplaatsen. Dit zijn vervolgonderzoeken van studies die al jaren plaatsvinden. De geschiedenis van deze eilanden is nauw verweven met deze ankerplaatsen. Kustplaatsen en forten vormen hier een belangrijk onderdeel van.
Aan de hand van vele fotos werd verteld hoe het onderzoeksteam in Dominica in de noordelijke Rupert Prince Bay de zeebodem afscande om de vele wrakken in die baai te localiseren en daarna op de zo gevonden wrakken af te duiken om die te beschrijven en op te meten. Van een van de wrakken werden een aantal artefacten opgedoken en aan het lokale museum gedoneerd.
Bij Sandy Point in het noorden van St. Kitts kon met behulp van een serie oude kaarten uit het lokale archief de plek van de drie forten die daar ooit lagen worden bepaald en kon ter plaatse nog een restant van het middelste, inmiddels door de zee verzwolgen, fort worden aangetroffen.
Na afloop was er op de patio van de prachtige Bolo di Batrei gelegenheid om na te praten onder het genot van een drankje.
- Gegevens
De katholieke kerk in de twintigste eeuw
Het bestuur van de Stichting Vrienden van het Nationaal Archief van Curaçao organiseerde op 27 augustus in samenwerking met de Algemene Faculteit van de Universiteit van Curaçao Dr. Moises da Costa Gomez een lezing door mevrouw drs. Margo Groenewoud:
"De katholieke kerk op Curaçao 1915-1973: een bijzondere missie?"
Margo Groenewoud is historicus (Universiteit Leiden, 1994) en werkt sinds 2008 als hoofd Library & Research Services van de Universiteit van Curaçao. In 2011 is zij gestart met promotieonderzoek bij Prof. Dr. Gert Oostindie, Universiteit Leiden, met als co-promotor dr. Vefie Poels, Universiteit Nijmegen.
Het onderzoek van mevrouw Groenewoud startte vanuit haar fascinatie voor het feit dat de katholieke kerk in grote delen van de twintigste eeuw relatief veel invloed heeft gehad op de Curaçaose samenleving. Eén van de vragen die zij zich heeft gesteld in de aanloop naar het onderzoek is hoe normaal of juist bijzonder deze positie eigenlijk was, bijvoorbeeld in vergelijking met andere missiegebieden en met andere Nederlandse en Europese koloniën.
De lezing ging in op deze vraag en gaf een introductie op het onderzoek dat de spreker momenteel verricht naar de katholieke kerk op Curaçao in de periode 1915-1973. De lezing werd geïllustreerd met beeldmateriaal van belangwekkende of opmerkelijk bronnen uit het Nationaal Archief.
Na de lezing was er gelegenheid om vragen te stellen en om onder het genot van een drankje na te praten op de patio.
Pagina 3 van 3
