Opwaartse sociale mobiliteit op Curaçao in de 19-de en 20-ste eeuwOp dinsdag 4 november was er over dit onderwerp een lezing in het Nationaal Archief door de heer Drs. Ronald Donk. Ronald Donk (Aruba 1945) is historicus en was van 1967-1980 onderwijzer en docent voortgezet onderwijs op Aruba en in Nederland. Hij vervulde van 1980-2007 de functie van hoofddocent geschiedenis aan de Hogeschool Windesheim te Zwolle. Hij publiceerde onder andere over migranten in Nederland, enkele gouverneurs van Curaçao en over het Curaçaose onderwijs in De Archiefvriend. Tevens schreef hij meerdere leerboeken geschiedenis voor Nederlandse en Antilliaanse leerlingen. Dit was zijn vierde lezing voor de Vrienden van het Nationaal Archief Curaçao.
Na de inleiding door onze voorzitter werd er door de heer Donk aan de hand van zeer bekende en minder bekende landskinderen uit achterstandsgroepen gezocht worden naar bevorderende en belemmerende factoren van opwaartse sociale mobiliteit in de context van de eigentijdse maatschappelijke ontwikkelingen. Hoe was het bijvoorbeeld mogelijk dat ex-slaven onderwijzer(es) werden, kleurlingen uiteindelijk hoge functies in het land verwierven, arme blanken hoger op de maatschappelijke ladder terechtkwamen en meisjes van verschillende afkomst maatschappelijk toch succesvol waren? Eén van zijn conclusies was, dat de samenleving niet zo statisch was als eerdere historici beweerden, maar voor de (arme) blanken, een kleine groep vrouwen en (lichtgekleurde) kleurlingen waren er door hun opleiding en ondernemingszin mogelijkheden tot sociale stijging in het onderwijs en de economische sector (periode 1816-1916). Aan het einde van de lezing werd de discussie gestart met de vraag "Is collectieve sociale mobiliteit op Curaçao mogelijk?" Na afloop was er gelegenheid om onder het genot van een drankje na te praten op de patio.
Maritieme archeologieOp 24 september 2014 organiseerde De Vrienden een lezing in het Nationaal Archief door de heer drs. François van der Hoeven over Maritieme archeologie op Dominica en Sint Kitts.
Eerder dit jaar was Van der Hoeven met een team van STIMACUR op Dominica en op Sint Kitts waar onderzoek werd gedaan naar oude ankerplaatsen. Dit zijn vervolgonderzoeken van studies die al jaren plaatsvinden. De geschiedenis van deze eilanden is nauw verweven met deze ankerplaatsen. Kustplaatsen en forten vormen hier een belangrijk onderdeel van. Aan de hand van vele fotos werd verteld hoe het onderzoeksteam in Dominica in de noordelijke Rupert Prince Bay de zeebodem afscande om de vele wrakken in die baai te localiseren en daarna op de zo gevonden wrakken af te duiken om die te beschrijven en op te meten. Van een van de wrakken werden een aantal artefacten opgedoken en aan het lokale museum gedoneerd. Bij Sandy Point in het noorden van St. Kitts kon met behulp van een serie oude kaarten uit het lokale archief de plek van de drie forten die daar ooit lagen worden bepaald en kon ter plaatse nog een restant van het middelste, inmiddels door de zee verzwolgen, fort worden aangetroffen. Na afloop was er op de patio van de prachtige Bolo di Batrei gelegenheid om na te praten onder het genot van een drankje.
De katholieke kerk in de twintigste eeuw
Het bestuur van de Stichting Vrienden van het Nationaal Archief van Curaçao organiseerde op 27 augustus in samenwerking met de Algemene Faculteit van de Universiteit van Curaçao Dr. Moises da Costa Gomez een lezing door mevrouw drs. Margo Groenewoud:
Het onderzoek van mevrouw Groenewoud startte vanuit haar fascinatie voor het feit dat de katholieke kerk in grote delen van de twintigste eeuw relatief veel invloed heeft gehad op de Curaçaose samenleving. Eén van de vragen die zij zich heeft gesteld in de aanloop naar het onderzoek is hoe normaal of juist bijzonder deze positie eigenlijk was, bijvoorbeeld in vergelijking met andere missiegebieden en met andere Nederlandse en Europese koloniën. Na de lezing was er gelegenheid om vragen te stellen en om onder het genot van een drankje na te praten op de patio.
De Tweede Wereldoorlog op de Antillen
Curaçao in de Tweede Wereldoorlog. De heer Rozenburg woonde van 2005 tot 2008 op Curaçao en was Hoofd Operaties bij de Commandant Zeemacht in het Caribisch gebied en was ook Consul voor de Oorlogsgravenstichting op de Antillen en Aruba. In 2008 heeft hij voor de Vrienden een lezing verzorgd. Hij had toen inmiddels zo’n twee jaar onderzoek verricht naar de namen van de Antilliaanse gevallenen tijdens de Tweede Wereldoorlog om te weten wie die personen waren en hoe zij omgekomen waren. Het bleek dat op de oorlogs-monumenten in de Antillen de namen van 37 Antilliaanse slachtoffers ontbraken. Op zoek naar meer gegevens werd zijn onderzoek uitgebreid naar onder andere de aanvallen van Duitse onderzeeboten op Curacao en Aruba, maar ook op de schepen in de Caraibische Zee, de oorlogshandelingen op en rond de eilanden en de Geallieerde verdediging van de Franse, Engelse en Amerikaanse troepen. Helaas zijn stukken van en over de Tweede Wereldoorlog op Curaçao, die overigens niet bij het Nationaal Archief liggen, niet altijd beschikbaar of goed toegankelijk. De heer Rozenburg heeft daarom ook veel onderzoek gedaan in de oorlogsarchieven in De Haag, Washington en Londen.
Op 4 en 5 mei was de heer Rozenburg op Curaçao onder meer in verband met de presentatie van zijn boek “De Antillen in de Tweede Wereldoorlog”, waarbij zowel het boek als al het onderzoekmateriaal aan het Nationaal Archief overhandigd werden. Het Archief is hier zeer erkentelijk voor en ook de Vrienden zijn erg blij dat deze stukken nu beschikbaar komen. Het boek is het resultaat van acht jaar onderzoek in de nationale archieven van Curaçao, Aruba, Nederland, Duitsland, Engeland en de Verenigde Staten en gaat over de Tweede Wereldoorlog op en rond de Antilliaanse eilanden. In zijn lezing voor een volle en aandachtig luisterende zaal ging de heer Rozenburg in op de oorloghandelingen op en rondom Curaçao en vertoonde hij een Duitse en en Britse film van het Polygoon journaal. Ook kwam de vondst van de aangelande en niet ontplofte torpedo bij Rif, de mislukte aanval op Bullenbaai en de stranding van de USS Erie bij Piscadera aan de orde. Als dank voor de vele hulp die hij tijdens zijn onderzoek van hen had ontvangen werd aan een viertal onderzoekers elk een exemplaar van het boek overhandigd. Na afloop werd er onder het genot van een drankje nagepraat op de overvolle galerij.
De bezetting van Aruba
In de lezing ging de heer Cabana in op levensloop van Francisco de Miranda en zijn expedities om Venezuela en heel Zuid-Amerika te bevrijden van de spaanse overheersers. De Miranda wist zich daarbij aanvankelijk in de rug gesteund door Engeland, dat in oorlog was met Spanje en diens bondgenoot Napoleon. Tijdens zijn tochten met de brik Leander deed hij in de loop van 1806 enkele keren Aruba aan en bezette het eiland telkens gedurende korte tijd. Na afloop was er weer gelegenheid om onder het genot van een drankje na te praten op de galerij.
Cursus ICA-AtoM op het Nationaal Archief
Van 25 – 27 februari j.l. werd een training Acces to Memory (AtoM) gegeven door docente drs. Maaike Lulof. Zij is werkzaam als docent-onderzoeker aan de Hogeschool van Amsterdam / Archiefschool en als docent aan de Universiteit van Amsterdam. De cursus werd gegeven ten behoeve van de vrijwilligers van het Nationaal Archief. De cursus werd mogelijk gemaakt dankzij een financiële bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds Caribisch gebied. Het ambitieuze doel van het Nationaal Archief is om alle inventarissen en toegangen tot het rijke cultureel erfgoed van de eilanden van de Nederlandse Antillen digitaal en 24 uur on line toegankelijk te maken. Dit vereist dat de toegangen of inventarissen in een standaardprogramma moeten worden overgezet. Een programma dat is ontwikkeld onder auspiciën van de International Council on Archives (ICA) in Parijs, waardoor alle Nationale Archieven waar ook ter wereld op een eenduidige manier met elkaar kunnen communiceren en uitwisselen. Omdat het overzetten van de inventarissen een enorme hoeveelheid werk behelst is het van belang dat een team van zo’n 10 mensen gevormd kan worden, inclusief vrijwilligers. De cursus bestond uit een praktische training van 6 dagdelen, met voorbeelden uit de collecties van het Nationaal Archief.
Wandeling over de oude plantage Malpais
Op zaterdagochtend 29 maart was er een wandeltocht over de oude plantage Malpais. Na het verzamelen op de parkeerplaats bij Vaersenbaai en een welkomstwoord van Josette (plus een manderijn voor elke deelnemer) liepen de vrienden onder leiding van de gids John Dohmen in de richting van plantage. Al snel werd de groep uiteen gerekt en nog voor het oversteken van de Weg naar Bullenbaai had zich een kopgroep, enkele achtervolgers en een hoofdmacht gevormd. Na het oversteken van de weg ging het door de opgedroogde salinja, waar zelfs de prachtige begroeiing van de "banana di rif" sterk aan het verschrompelen zijn en via de oude en inmiddels vervallen dam naar de dubbele indigobakken. Van deze bakken zijn slechts de bovenste twee zichtbaar: de derde bak is in de loop der tijde onder de grond komen te liggen. Goed zichtbaar was het niveauverschil en de overloop van de eerste bak naar de tweede bak. Hier en daar was nog een restant van de binnenbekleding te zien die ooit uit ijsselsteentjes bestond, afgedicht met gemalen dakpannen. Door het natuurgebied liepen we verder naar het hofje waar een korte pauze was. In de schaduw van onder andere een grote tamarijnboom konden we genieten van een stuk patia. Enkelen bleven hier verder pauzeren, maar de meesten gingen vlot daarna verder naar een oude pos di pia en de grote dam die door de Shell werd aangelegd. Het daarachter gelegen meer staat de laatste jaren droog: het lago disparsé. Iets verderop liggen de restanten van wat blijkbaar ooit een magasina is geweest, de ruine van de melkfabriek en de resten van de varkensfokkerij. De melkfabriek werd ook in de tijd van de Shell gebouwd en heeft als bijzonderheid een afwijkend, van cement gemaakt, type dakpan en de typische hoge boogramen van de benedenverdieping, waar je ook ziet dat er bakstenen/ijsselstenen gebruikt zijn. Via de zandweg ging het, onderweg de achterblijvers uit het hofje ophalend, door de salinja terug naar naar de parkeerplaats. Van deze excursie is een fotogalerij aanwezig.
Naamswijziging van de Stichting
Op 17 december 2013 werd de naam van onze Stichting officieel gewijzigd. Ten overstaan van Notaris Kleinmoedig werden de nieuwe Statuten bekrachtigd in aanwezigheid van Mw. J.S.M. Vos, voorzitter en de heer A.C.J. Renardus, lid van het Bestuur. De Statuten moesten aangepast worden omdat na het opheffen van de Nederlandse Antillen op 10 oktober 2010 de naam van het voormalige Centraal Historisch Archief werd gewijzigd en tevens de naam van de Nederlandse Antillen kwam te vervallen. Daarbij zijn nog enige organisatorische benoemingsprocedures aangepast, o.a. dat een bestuurslid na een periode van vier jaar meteen herbenoemd kan worden en werd de maximale discriminatoire leeftijdsgrens eruit gehaald. De nieuwe naam zal luiden; “Stichting Vrienden van het Nationaal Archief van Curaçao”; in het kort “Vrienden van het Nationaal Archief”.
|
De Archiefvriendis de website van de "Stichting Vrienden van het Nationaal Archief van Curaçao", kortweg Vrienden van het Nationaal Archief.
Bij gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Centraal Historisch Archief, in 1994, hadden enige personen het initiatief genomen om de Stichting "Vrienden van het Centraal Historisch Archief" op te richten. De statuten werden op 6 juni 1995 bij notariële akte vastgelegd. De laatste statuutwijziging was in december 2013.
 |
De sociaal geograaf François van der Hoeven was in de jaren zeventig leraar op het Peter Stuyvesant College en werkzaam op Sint Maarten in de jaren tachtig en negentig. Sinds 1995 woont hij weer op Curaçao en is actief in de Stichting Maritieme Archeologie Curaçao (STIMACUR) en de Werkgroep Archeologie Curaçao.
Margo Groenewoud is historicus (Universiteit Leiden, 1994) en werkt sinds 2008 als hoofd Library & Research Services van de Universiteit van Curaçao. In 2011 is zij gestart met promotieonderzoek bij Prof. Dr. Gert Oostindie, Universiteit Leiden, met als co-promotor dr. Vefie Poels, Universiteit Nijmegen.
Op 16 april werd in het Nationaal Archief op Scharloo op uitnodiging van ons bestuur een lezing gehouden door de heer Hubert Cabana onder de titel
